logos.gif (7470 bytes)วิชาสหสาขาศึกษาเพื่อพัฒนาชนบท

rural4.gif (12907 bytes)

ตัวอย่างแนวทางในการศึกษา

1. ประวัติและความเป็นมาของหมู่บ้าน สภาพทางภูมิศาสตร์ ที่ตั้งของหมู่บ้าน ข้อมูลทางประชากร การขยายตัวของชุมชน

2. กลุ่มประชากร และการจัดการ ประชากรในกลุ่มอายุต่าง ๆ เช่น เด็กก่อนวัยเรียน วัยเรียน วัยแรงงาน การทำงานของคนวัยทำงานในหมู่บ้าน การเคลื่อนย้ายของกลุ่ม แรงงานชนิดชั่วคราว กึ่งถาวรและถาวร อาชีพของประชากรที่ไปทำงานที่อื่น ๆ

3. โครงสร้างของการปกครองและจัดการในหมู่บ้าน (องค์กรหมู่บ้าน) กลุ่มต่าง ๆ ทั้งทางสาย

ปกครอง กลุ่มอาชีพ และอื่น ๆ สภาตำบล ความเกี่ยวข้องกับการบริหารระดับสูงกว่า เช่น อำเภอ จังหวัด การรักษาความสะอาดในหมู่บ้าน กฎระเบียบต่าง ๆ ที่กำหนดโดยองค์กรหมู่บ้าน

4. โครงสร้าง (Infrastructure) ของหมู่บ้าน ไฟฟ้า น้ำประปา ถนน แหล่งน้ำ สภาพความเป็นอยู่ บ้านเรือน ที่อยู่อาศัย บริเวณบ้าน รูปร่างลักษณะ ขนาด ความถูกสุขลักษณะ ความสะอาด ความเป็นระเบียบ ความพอเหมาะกับสมาชิกในครอบครัว ที่ตั้งของยุงข้าว คอกสัตว์ ส้วม

5. สภาพการนับถือศาสนา ความเกี่ยวข้องกับกิจกรรมทางพุทธศาสนา การใส่บาตร ทำบุญ บวชบุตรหลาน การทำศพ การเกี่ยวข้องในศาสนาอื่น ๆ ความเชื่อในลัทธิหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลาย การปฏิบัติในทางตรงกันข้าม เช่น ดื่มสุราเป็นอาจินต์ เล่นการพนัน ประเภทของการพนัน

6. อาชีพและรายได้ อาจจะมีหลายชนิด เช่น ทำนา เลี้ยงปลา ปลูกพืช ทอผ้า ขายปศุสัตว์และอื่น ๆ ศึกษารายละเอียดของรายได้ เช่น รายได้จากการทำนา จำนวนข้าวที่ได้ การขายแรงงานของสมาชิกในครอบครัว การประกอบอาชีพอื่น ๆ รวมทั้งปัญหาที่เกิดขึ้นด้วย

7. รายจ่าย รายจ่ายประจำ เช่น ค่าใช้จ่ายเป็นค่าอาหารประจำวัน ค่าใช้จ่ายไปโรงเรียนของบุตรหลาน รายจ่ายจร เช่น ทำบุญ หาความสำราญต่าง ๆ ดื่มเหล้า สูบบุหรี่ ซื้อลอตเตอรี่ หวยเถื่อน ค่ารักษาพยาบาล และอื่น ๆ

8. สภาพการเป็นหนี้ จำนวนหนี้ที่มีอยู่ เจ้าหนี้ สาเหตุของการเป็นหนี้ วิธีการใช้หนี้ อัตราดอกเบี้ย ระยะเวลาที่คาดว่าจะปลดหนี้ได้

9. สุขภาพอนามัย สภาพพลานามัยของสมาชิกในครอบครัว ความเจ็บไขได้ป่วยของสมาชิกในครอบครัว การรักษาเมื่อเจ็บป่วย โรคที่พบได้เสมอ การปฏิบัติตนเมื่อคลอดบุตร การเลี้ยงดูเด็กทารก จำนวนผู้ที่ไม่สามารถประกอบอาชีพได้ตามปกติ (ผู้สูงอายุ คนพิการ) โรคและปัญหาของเหงือกและฟัน การแปรงฟัน การใช้ยาสีฟัน

10. การใช้ยา การจัดหา การมีไว้ในครอบครอง การใช้ยาตำราหลวง การใช้ยาสมัยใหม่ การใช้แผนโบราณ การใช้สมุนไพร การใช้ยาซองแก้ปวด การใช้ยากระตุ้นที่ออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท การใช้ยาชุดเจ็บป่วย การใช้ยาชุด การใช้ยาแก้ปวดเป็นประจำ

11. อาหาร และน้ำอุปโภคบริโภค สภาพของอาหารที่บริโภค สุก เกือบสุก ดิบ ชนิดของอาหาร มีคุณภาพครบตามหลักโภชนาการหรือไม่ ปริมาณเพียงพอหรือไม่ ชนิดของอาหารเหมาะกับอายุของผู้บริโภค เช่น อาหารสำหรับเด็ก และคนชราหรือไม่ วิธีการประกอบและเก็บอาหาร น้ำดื่มมีปริมาณเพียงพอและมีคุณภาพพอหรือไม่ ปัญหาที่เกิดจากอาหารและน้ำในด้านต่าง ๆ เช่น การเกิดโรคพยาธิ นิ่วและอื่น ๆ

12. การศึกษา สภาพสถานศึกษาที่มีในหมู่บ้าน (โรงเรียน ครู นักเรียน) สภาพการศึกษาของประชากรทั้งในระบบและนอกระบบ สภาพของการอ่านหนังสือออก ขียนหนังสือได้ และการเข้าใจ การตื่นตัวในการศึกษาของประชากร ทั้งในระบบและนอกระบบ

13. ปัญหากฎหมาย และคดีความ ปัญหาของประชาชนในท้องถิ่นกับกฎหมายเช่นการกู้ยืม กรรมสิทธิ์ในที่ทำกิน กาทำนิติกรรมต่าง ๆ การจดทะเบียนสมรส การเกิดคดีความต่าง ๆ สาเหตุของการเกิดคดีความ การแก้ปัญหาระดับหมู่บ้าน การทะเลาะวิวาทภายในหมู่บ้าน

14. ภาษา ประเพณี ศิลปวัฒนธรรมที่สำคัญของหมู่บ้าน ภาษาที่ใช้ในหมู่บ้าน ประเพณีต่าง ๆ เช่น ประเพณีสงกรานต์ บุญบั้งไฟการขึ้นบ้านใหม่ การเกิด การแต่งงาน การบวช การทำศพ ศิลปวัฒนธรรมที่อาจสอดแทรกอยู่ในเรื่องต่าง ๆ เช่น ศิลปของการทอผ้า ลายดอกของผ้า การย้อมผ้า

15. แหล่งน้ำที่เกี่ยวข้องกับอาชีพการเกษตรทั้งปลูกพืชและเลี้ยงสัตว์ ปัญหาของแหล่งน้ำ จำนวน และตำแหน่งของแหล่งน้ำการใช้ประโยชน์จากแหล่งน้ำ คุณภาพของน้ำ การมีน้ำใช้ในฤดูกาลต่าง ๆ ต้นทุนของการได้น้ำ เช่น การขุดบ่อ การสูบน้ำ การใช้แหล่งน้ำเพื่อประโยชน์อื่น ๆ เช่น การเลี้ยงปลา และสัตว์น้ำอื่น ๆ

16. พื้นที่ทำกินและอาชีพเกษตรกรรม เช่น การปลูกข้าว พืชผัก ผลไม้ และต้นไม้ชนิดอื่น ๆ วิธีการปลูกข้าว ชนิดของข้าวที่ปลูก การปลูกพืชผักชนิดอื่นๆ การใช้ปุ๋ยวิทยาศาสตร์และปุ๋ยจากธรรมชาติ การจัดการกับผลผลิตทางเกษตรต่าง ๆ การปลูกไม้ยืนต้น เช่น มะม่วง ขนุน และอื่น ๆ ทัศนคติต่อการปลูกต้นยูคาลิปตัส ประโยชน์หรือโทษของการปลูกต้นยูคาลิปตัสในทัศนของเกษตรกร

17. การเลี้ยงสัตว์และปัญหา ชนิดและจำนวนสัตว์ต่าง ๆ ที่เลี้ยง เช่น กระบือ โค สุกร ไก่ เป็ด สุนัข แมว ปลา และสัตว์อื่น ๆ ปัญหาโรคต่าง ๆ การจัดการ เช่น การใช้แรงงาน การจัดหา การจัดการเมื่อไม่ต้องการใช้แรงงาน การใช้เนื้อเพื่อการบริโภค

18. อิทธิพลของการโฆษณาต่อการบริโภคของประชากรในหมู่บ้าน การบริโภคสินค้าฟุ้มเฟือยต่างๆ อุปกรณ์เครื่องใช้ต่าง ๆ อิทธิพลของสังคมภายนอกต่อประเพณีและวัฒนธรรมในหมู่บ้าน การสนใจในสื่อ

ต่าง ๆ การอ่านหนังสือพิมพ์เป็นประจำ การฟังข่าวทางวิทยุ ดูโทรทัศน์เรื่องที่สนใจ เช่น การเมือง ดนตรี ละคร กีฬา การเกษตรและอื่น ๆ

19. การเคลื่อนย้ายแรงงาน การไปทำงานในที่อื่น ๆ ที่ต้องไปพักแรม เช่น การเคลื่อนย้ายชั่วคราว เช่น ไปรับจ้างตัดอ้อยหรือรับจ้างอย่างอื่นนอกเวลาทำนา การเคลื่อนย้ายกึ่งถาวร เช่น การไปรับจ้างหรือประกอบอาชีพที่อื่น แต่ครอบครัวส่วนใหญ่ยังอยู่ แต่จะกลับมาบ้านเป็นครั้งคราว การเคลื่อนย้ายถาวรคือ ย้ายไปหมดทั้งครอบครัว

20. เรื่องอื่น ๆ